Keramiek

By Françoise Jeffrey, Amsterdam

Soil touching Souls

Modder Nature by Françoise Jeffrey Ceramics

Vaas ‘Modder Nature’

Keramiek handgevormd

Al mijn keramiek maak ik intuïtief zonder schets of plan vooraf maar wel precies zoals ik het mooi vind. Veelal in organische vormen, vertrouwend op het proces. De objecten bouw ik op uit rolletjes klei, de oudste techniek van kleibewerking die even arbeidsintensief als langzaam is. Een verstild proces waarin voor mij persoonlijk alles samenkomt dat goed voor me is.

Moeilijker is niet mooier

Mijn werk laat ik bewust eenvoudig en ongeglazuurd. Niet alleen omdat glazuur vaak giftig is, maar het is ook de puurheid van de vorm en de textuur van het ruwe materiaal die ik zo mooi vind. Voor mij wint imperfecte eenvoud het dan ook altijd van het ingewikkelde of drukke, hoe knap iets ook gemaakt is. Basic en tijdloos, daar hou ik van.

Schoonheid met een gouden randje

Handwerk en imperfectie gaan hand in hand. Hoe imperfecter iets is, hoe meer karakter het krijgt. Zeker met keramiek blijft het spannend hoe je werk uit de oven komt. Soms ontstaan tijdens het bakken kleine barstjes of smelt de klei net wat te veel waardoor een vaas uit balans raakt en valt. Als dat gebeurt, probeer ik zo snel mogelijk het positieve ervan in te zien. Iedere keer leer ik er weer van.

Bovendien ga ik nog meer van het werk houden als het een barstje of een vlekje heeft, zo werkt dat kennelijk bij mij. Het duurt soms even maar uiteindelijk geeft ieder vlekje of ruw plekje mij een soort gevoel van overwinning. Een heel blij en bevrijdend gevoel dat ik mijn perfectiedemonen eindelijk de baas ben. Ik vind het werk dan oprecht mooier, misschien wel door dat gevoel dat ’t me geeft.

De Japanse filosofie ‘wabi sabi’ heeft mij daar voor een belangrijk deel in geïnspireerd. Dat bracht me ertoe om volgens de Japanse traditie ‘kintsugi’ kleine barstjes met goudlijm te gaan repareren zodat ze nog nadrukkelijker gezien mogen worden. Dankzij de imperfecties wordt de bezieling die ik in elk werk leg voelbaar denk ik. Althans zo werkt dat voor mij, ik hoop ook voor anderen die mijn werk zien.

Volg hier mijn werk op Instagram

Waarom ik met keramiek begon

Vers verdriet

Begin 2020 nam ik een radicaal besluit. Ik besloot alle deadlines in mijn werk als copywriter van me af te schudden en nam een sabbatical. Ik had een enerverende periode achter de rug en merkte dat ik meer tijd nodig had waarin ik even geen druk van buitenaf zou voelen.

Het was het besef dat ik er nog middenin zat, dat de stress die ik dagelijks voelde pijnlijk duidelijk maakte dat een jaar niet voldoende was… Het verdriet om het verlies van mijn moeder was nog steeds te vers om maar gewoon door te gaan. Het roer moest om.

Uit het hoofd

Ik had zo’n beetje alle boeken over rouw gelezen die er gelezen moesten worden en het hielp me in te zien dat het allemaal oké was. Dat er geen goed of fout bestond. Ieder heeft zijn eigen proces als het gaat om verlies en dit was het mijne.

Langzaam maar zeker was ik er erg aan toe om ‘uit mijn hoofd’ te komen. Om via mijn handen mijn hart te gaan volgen. Bovendien voelde ik een enorme drang om tastbare dingen te maken. Om mooie dingen te maken. Dingen die ík vooral mooi vond.

Boeken over de Japanse wijsheid ‘wabi sabi’ inspireerden me, de viering van de vergankelijkheid in het leven raakte me. In een workshop ‘kintsugi’ leerde ik een gebroken schoteltje met goudlijm eerst kapot te gooien om het daarna met goudlijm te repareren. Prachtig vond ik het. Het paste bovendien perfect bij het proces waarin ik zat van loslaten en helen. Metaforisch was het een schot in de roos.

Intuïtief organisch

Als kind had ik op een creatief centrum gezeten. Ik had daar o.a. met klei gewerkt en besloot naast ‘kintsugi’ ook een cursus keramiek te gaan volgen. Heerlijk met mijn handen in de klei leek me wel wat.

Alleen al na de eerste les brak de coronacrisis uit en ook ik bleek corona te hebben. Gelukkig bleven de klachten mild en werd de cursus via een groepsapp vervolgd. Voor veel mensen een straf, voor mij een zegen zo bleek.

Thuis kon ik hele dagen en avonden doorkleien. De klei voelde veel vertrouwder dan ik had verwacht. In mijn eigen tempo ging ik ermee aan de slag. Niet keurig of volgens de regels, maar juist heel intuïtief en organisch maakte ik precies wat ik mooi vond.

Vasthouden om los te laten

Keramiek heeft me zo niet alleen door de coronacrisis heen geloodst en dat doet het nog steeds. Het biedt me bovendien een compleet nieuwe vorm om mee te werken.

Naast copywriting om mijn klanten verder te helpen, maak ik met klei wat mezelf verder helpt. Klei geeft me letterlijk houvast. Houvast om dingen los te kunnen laten. Niet zozeer om mijn moeder los te laten als wel het hele idee dat dat zou moeten.

Dat ik mijn moeder mis, blijft. Eenmaal in mijn kleibubbel voelt het alleen niet zo pijnlijk meer. In plaats daarvan kan ik het gemis juist op waarde inschatten want hoe intens dankbaar moet je niet zijn als je iemand zo kunt missen…?

Schoonheid van het leven

De dood hoort nu eenmaal bij het leven. “That’s life…” zoals mijn moeder het vlak voor haar dood zo treffend zei. Mijn zelfstandige, zorgzame, avontuurlijke, autonome, moedige moeder die mij de schoonheid van het leven heeft bijgebracht. In veel dingen was ze haar tijd ver vooruit. Op jonge leeftijd had ze al over de wereld gereisd, o.a. op het cruiseschip de Nieuw Amsterdam waar ze een paar jaar gewerkt heeft. De mooiste tijd van haar leven vertelde ze, waar ze ook mijn vader ontmoette die daar fotograaf was.

Regie tot aan haar dood

Mijn moeder heeft altijd genoten van haar vrijheid. Ze hield van reizen, feestjes en van mooie dingen zoals sieraden, antiek, kunst. Maar ze hield ook van zaken doen, van beleggen in aandelen waarmee ze nog tot ver in de zeventig haar geld verdiende.

Al jong drukte ze me op ’t hart dat de wereld aan mijn voeten lag en dat niets te gek was. Ze gaf me het vertrouwen dat ik alles wat ik wilde kon bereiken. Ze heeft me laten zien hoe je zelfs tot aan de dood de schoonheid van het leven in eigen hand kunt houden.

Want mijn moeder is niet zomaar overleden. Mijn moeder heeft zelf voor de dood gekozen. Ze is de dood met open ogen en opgeheven hoofd tegemoet getreden, zo groot was haar angst om te blijven leven. “Het is een bevrijding om te weten dat ik niet in de hel beland die mij hier te wachten staat door Alzheimer…” zo uitte mijn moeder haar dankbaarheid toen haar euthanasieverzoek gehonoreerd werd.

Vlak voor haar overlijden liet ze me beloven mensen te blijven vertellen over haar dood en te inspireren om te doen wat zij deed: om zelf de regie te nemen in het leven. Ook als het gaat om de dood als een ziekte als Alzheimer alles van je dreigt af te pakken. “Dan is het niet voor niets geweest, want taboes kun je alleen doorbreken als je erover praat” aldus mijn moeder.

Een ode aan mijn moeder

Elk werk dat ik maak, is daarom een ode aan mijn moeder Betty Heddendorp. Het was mijn moeder die mij niet alleen als jong meisje al liet kleien, maar in zekere zin nu weer ruim 40 jaar later. Het is kennelijk mijn keramiek waarmee ik mijn belofte aan haar kan nakomen. Hoe mooi dat haar spirit, al is het maar een sprankje, via mijn werk nog steeds de wereld over zou kunnen. Zodat ze mensen over de hele wereld nog zou kunnen raken, het liefst tot in hun ziel.

Ik wil graag dat mensen geïnspireerd raken om moedig te zijn. Het vergt vaak heel veel moed om goed voor jezelf te zorgen. Om net als mijn moeder, vertrouwend op je intuïtie niet alleen na te denken over de kwaliteit van je leven, maar ook van je dood. Dat is wat mij betreft een essentiële vorm van selfcare. Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt dementie en 1 op de 3 vrouwen, er valt nog een hoop winst te behalen als het hierom gaat.

Ik hoop dan ook dat mijn werken niet alleen mooi gevonden worden, maar ook dat ze als heuse ‘conversation pieces’ aanmoedigen om mooie gesprekken te voeren. Fijne gesprekken, moeilijke gesprekken, filosofische gesprekken… Gesprekken over het leven en de dood.